نکاتی برای داشتن یک سخنرانی موفق

برقراری ارتباط به وسیله‌ی زبان و صحبت کردن برای هر انسانی که در جامعه زندگی می‌کند حیاتی و ضروری‌است. ما برای آنکه با دیگران حرف بزنیم و آنان را متوجه علایق، سلیقه‌ها و تفکرات خود کنیم لازم است حرف بزنیم. سخنرانی یکی از راه‌هایی است که ما را در رسیدن به هدف خود یعنی جلب توجه دیگران، یاری می کند.

برای آنکه یک سخنرانی موفق داشته باشیم باید نکاتی را رعایت کنیم. آنچه اینجا مد نظر ما است و قصد داریم در این مقاله به آن بپردازیم تکنیک های سخنرانی و فن بیان است. شما برای ارائه‌ی یک سخنرانی موفق حتما موضوع جذابی انتخاب می‌کنید، متن کامل و شسته رفته‌ای برای یک ارائه‌ی موفق تهیه کرده‌اید. آنچه اینجا به آن می‌پردازیم بررسی نکات سخنرانی و فن بیان است.

آمادگی؛ مهم‌ترین راز سخنرانی موفق

برای حصول اطمینان از داشتن یک سخنرانی عالی و ارائه‌ای مؤثر، ابتدا هدف خود را مشخص کنید. از خودتان بپرسید:

• چرا ارائه می‌دهم؟
• می‌خواهم مخاطبم از این ارائه چه چیزی به دست آورد؟

سپس، مخاطب‌تان را مشخص کنید. میزان آشنایی آنها با موضوع ارائه، تعیین‌کننده‌ی سطحی است که سخنرانی شما در آن انجام خواهد شد.

ارتباط چشمی

ارتباط چشمی خود را با مخاطب حفظ کنید. سعی کنید با تسلط کامل به متن سخنرانی فقط گاهی ارتباط چشمی خود را قطع کرده و در طول سخنرانی به سوی مخاطبان خود نگاه کنید. در سخنرانی ارتباط چشمی یعنی همه چیز. ارتباط چشمی شما با مخاطب یکی از مسائلی است که به مرور به دست می‌آید. پس به عنوان اولین نکته در تکنیک های سخنرانی و فن بیان یادتان باشد ارتباط چشمی خود را هرگز قطع نکنید یا اگر مجبور شدید به ندرت اتفاق بیفتد.

لباس مناسب

دقت کنید انتخاب لباس شما با نوع سخنرانی متناسب باشد. به عنوان مثال وقتی در جمعی از دانشجویان صحبت می‌کنید استفاده از لباس‌های جوان پسندتر می‌تواند در جلب توجه مخاطب تاثیر بسزایی داشته باشد و اگر برای ارائه‌ی طرح خاصی در جمعی از سرمایه‌‌گذاران سخنرانی می‌کنید لباس شما باید رسمی و شکیل باشد. آنچه مسلم است یکی از نکات سخنرانی و فن بیان این است که شما لباس مناسبی برای سخنرانی خود انتخاب کنید.

مثلا انتخاب نوعی پوشش ورزشی در سخنرانی‌هایی که مخاطبان آن ورزشکاران یا علاقمندان به ورزش هستند می‌تواند سخنرانی شما را جذاب تر کند. یا اگر می خواهید در مورد گروه، حزب یا فرقه‌ی خاصی صحبت کنید می‌توانید از المان های به خصوص آن گروه در لباس‌های خود بهره‌‌مند شوید.

مخاطب را درگیر کنید

یکی دیگر از تکنیک های سخنرانی و فن بیان که باید به آن گاه باشید درگیر کردن مخاطب است. بسیاری از سخنرانان خبره برای این منظور از تکنیک سوال پرسیدن استفاده می‌کنند. اگر در مورد صحبت‌هایی که می‌کنید و متن سخنرانی خود سوال‌هایی برای مخاطب در نظر بگیرید و حین سخنرانی از مخاطب بپرسید او را در طول سخنرانی با خود همراه کرده‌اید.

همچنین می‌توانید در ابتدای سخنرانی که زمانی طلایی برای جلب توجه مخاطب است با استفاده از تحریک حس کنجکاوی مخاطب، توجه او را به خود جلب و تا پایان سخنرانی با خود همراه کنید.

شفافیت و اثرگذاری

اگر می‌خواهید یک سخنرانی موفق داشته باشید، ارائه‌ی خود را کوتاه و ساده نگه دارید؛ چرا که مخاطب‌تان همه‌ی جزئیات ارائه‌ را به یاد نخواهد آورد، پس مهم‌ترین بخش‌ها را برجسته کنید. هر چه ارائه طولانی‌تر باشد، خطر سر رفتن حوصله‌ی مخاطب بیشتر است.

زمانی که شک دارید، از ساختار «به آنها بگویید»‌ استفاده کنید:

• به آنها بگویید که می‌خواهید چه چیزی را به ایشان بگویید (مثلا، «در این ارائه من به شما نشان خواهم داد.»)
• به آنها نکات کلیدی را بگویید و هر کدام را با شفافیت و دقت بسط دهید و تشریح کنید.
• به آنها بگویید که چه چیزی به ایشان گفته‌اید (مثلا، «در پایان» یا «به طور خلاصه») و نتیجه‌گیری کنید.

طنز بگویید

طنز در سخنرانی به معنی اجرای یک استند آپ کمدی نیست. همچنین شما نباید هنگام سخنرانی به گونه ای طنز بگویید که احساس لودگی به مخاطب بدهد. استفاده از ضرب المثل‌ها یا مثال‌های آشنا با ذهن مخاطب برای شوخی کردن و طنازی سخنرانی به شما در بهره‌گیری بهتر از نکات سخنرانی و فن بیان کمک می‌کند.

اضطراب خود را مدیریت کنید

همه‌ی ما قبل از شروع سخنرانی دچار استرس و اضطراب و احساس هیجان زیادی می شویم که باید آن را مدیریت کنیم و حتی برای ایجاد هیجان و درگیرکردن مخاطب با خود از آن استفاده کنیم. خوب است بدانید وقتی به یک سخنرانی دعوت می‌شوید حرف یا تفکر ارزشمندی دارید که دیگران مایل به شنیدن آن بوده و شاید با شما در آن فکر همراه شوند. پس جای نگرانی نیست شما به اندازه‌ی کافی ارزشمند هستید.

سعی کنید چند نفس عمیق بکشید. یک نوشیدنی آرامبخش مثل بهارنارنج بنوشید و به احساس اضظراب خود غلبه کنید. گاهی اوقات حرف زدن از احساستان می تواند برای مخاطب خوشایند بوده و شما را آرام کند. اگر بتوانید یکی دو روز قبل از سخنرانی به محل آن رفته و یک دور سخنرانی خود را برای صندلی‌های خالی سالن اجرا کنید یکی دیگر از تکنیک های سخنرانی و فن بیان را برای کاهش استرس خود به کار گرفته‌اید.

گول زمان را نخورید

هر چه زمان سخنرانی کوتاه تر باشد، به زمان بیشتری برای آماده سازی آن نیاز خواهید داشت. اگر زمان زیادی در اختیار داشته باشید، می توانید از برقراری ارتباط با مخاطب و سایر تکنیک ها استفاده کرده و سخنرانی تاثیرگذاری داشته باشید.

اما در مدت کوتاه، امکان به کارگیری بسیاری از این فوت و فن ها وجود ندارد و باید هسته کلام را به شکلی مختصر و مفید ارائه دهید.

عدم پراکندگی و از این شاخه به آن شاخه پریدن، از نکات مهم در سخنرانی است که باید توجه کنید. پس در مدت زمان کوتاه، از حجم مطالب کم کنید و به عمق آن بیافزایید. مثلا اگر در سخنرانی طولانی، قصد داشتید راجع به ۱۰ نکته مختلف صحبت کنید، آن را به ۳ مورد کاهش دهید و در عوض، مفاهیم را درست و کامل به مخاطبین خود منتقل کنید.

طرح سؤالات و پاسخگویی به سؤالات

معمولا در انتهای سخنرانی ها زمانی را برای پرسش و پاسخ اختصاص می دهند. در این پرسش و پاسخ ها، نکات ابهام انگیز ذهن مخاطبان بر طرف می شود. صمیمیت ایجاد شده امکان سفارش سخنرانی های بعدی را بالا می برد.

نکات زیر را در پاسخ به همه سؤالات به خاطر داشته باشید:

• اگر در انتهای سخنرانی، طرح سوال نیز پیش بینی شده است، وقتی سوال مطرح شد باید برای دادن جواب مناسب به آن زمان کافی در نظر گرفت. نباید بلافاصله پس از مطرح شدن سوال، اولین چیزی را که به ذهن می رسد به پرسشگر تحویل دارد.
• سخن پرسشگر را قطع نکنید و کل مطلب او را کامل گوش کنید. قبل از آنکه پاسخ دهید، سوال را کامل بشنوید تا موضوع را کاملاً دریابید و بعد پاسخ دهید.
• مکث کنید یا سوال را تکرار کنید. مکث باعث تمرکز شده و با تکرار، سوال را درک می کنید و باعث می شوید اگر کسی سوال را متوجه نشده بود سوال را بداند.
• برای همه مخاطبان اعتبار برابر قائل شوید و هر پرسشگر را با کلمات تعارف آمیز خرسند کنید و از سوالات آنها تشکر کنید.
• هنگام پاسخ، صادق و شفاف سخن بگویید، اگر پاسخ سوال را نمی دانید سعی نکنید جواب نادرست بدهید و یا صورت مسئله را پاک کرده یا تغییر دهید. بگویید: «نمی دانم» و اضافه کنید: «پس از اینکه جواب آن را به دست آوردم، به شما خواهم گفت».
• با پرسشگر جدل نکنید. وقتی از ظواهر امر احساس کردید پرسشگر قانع شد، به سوال بعدی بپردازید. اگر پرسشگر پاسخ شما را به چالش کشاند و به منظور خود اصرار دارد با او وارد درگیری لفظی نشوید، بلکه مؤدبانه لبخند بزنید و به طور مثل بگوئید: «بله این هم نظری است» یا «لطفاً به من منبعی را که این مطلب را از روی آن می گویید معرفی کنید تا مطالعه کنم» و به بحث خاتمه دهید.
• اگر کسی سؤالی نکرد، خود سخنران بعد از سخنرانی بگوید: «مکررترین سوالی که می شود این است…»
• نگاه کنید. در ابتدا به کسی که سوال کرده نگاه کنید ولی نه به صورت مدام؛ افراد دیگری نیز در سالن حضور دارند.
• جواب کوتاه و دقیقاً منطبق با موضوع بیان کنید. حتی اگر لازم باشد، جواب را بله و نه بگویید.
• پرسش و پاسخ با یک نفر نباید طولانی باشد به نحوی که وقت بقیه حضار را بگیرد.
• در سخنرانی های معمولی از پاسخ به سوالات شخصی، سیاسی و مذهبی بپرهیزید و وارد بحث نشوید.
• از آنجا که معمولاً قسمت سؤال و جواب محدودیت زمانی دارد، یکی از راه های ارزیابی مهارت سخنران، توانایی او در سوق دادن پایان این بخش به نتیجه گیری است.

تهیه و تنظیم : گروه تحقیقاتی ثروت تفکر