فوت و فن سوال پرسیدن به زبان ساده به سبک دنیس ریورز
دنیس ریورز در کتاب « هفت چالش، نکته‌ها و تمرین‌هایی برای برقراری ارتباط مؤثر و مشارکتی» بخشی را به مهارت سوال پرسیدن و اهمیت به این مهم پرداخته است. این کتاب فوق العاده با تجربه‌ی بسیار روان دکتر علیرضا جلالی فراهانی به چاپ رسیده است.
مهارت سوال پرسیدن به قدری اهمیت دارد که نویسندگان مختلفی آن را مورد توجه خود قرار داده‌اند. مرور قسمت‌هایی از کتاب خالی از لطف نخواهد بود.
برای اینکه ما بتوانیم بین زندگی شخصی و زندگی کاری خود هماهنگی بیشتری را ایجاد کنیم، لازم است که حداکثر اطلاعات را از نحوه‌ی تفکر، احساسات، خواسته‌ها و برنامه‌های خود و دیگران داشته باشیم.
اما متأسفانه پرسیدن سوالاتی که به پاسخ «بله یا خیر» آغاز می‌شود، باعث شده تا افرادی که با آنها در ارتباط هستیم، حرفی برای گفتن نداشته باشند. برای اینکه افراد را به بیان احساسات و افکار ترغیب کنیم به جای پرسیدن چنین سوالاتی، از افراد سؤالاتی با مضمون باز بپرسید.
وقتی افراد به سوالات باز پاسخ دهند، طیف گسترده‌ای از پاسخ‌ها و اطلاعات را شامل می‌شود. به عنوان مثال: پرسیدن سؤالاتی نظیر«نظر شما راجع به فلان فیلم چیست؟» به مراتب اطلاعات بیشتری را در اختیار ما قرار می‌دهد تا سوالاتی مثل«از فلان فیلم خوشت آمد؟» که می‌توان آن را با یک بله یا خیر پاسخ داد.
به دو نوع مطرح شدن یک خواسته واحد که در زیر آمده توجه کنید:
- می‌خواهی آپارتمانی که دیروز دیده‌ام را اجاره کنیم؟
- نظرت راجع به اجاره کردن آپارتمانی که دیروز دیده‌ایم چیست؟
» مهارت سوال پرسیدن به صورت باز
پاسخ آن بله یا خیر است، بیشتر پاسخ مثبت را طلب می‌کند و به احتمال قریب به یقین گفتگویی را به دنبال نخواهد داشت. فردی که چنین سوالی از وی پرسیده می‌شود احساس خواهد کرد که برای اتخاذ تصمیم تحت فشار است و در چنین شرایطی احتمال دارد بهترین تصمیم را اتخاذ ننماید.
در هر دو سوال توصیه به اجاره‌ی خانه تلویحاً مطرح شده است اما سوال دوم عرصه‌ی بیشتری را برای محاوره و مطرح شدن ایده‌های مختلف فراهم آورد. حتی اگر بخواهیم مخاطب را به دادن پاسخی خاص ترغیب کنیم، باید ابتدا از دغدغه‌های وی مطلع باشیم و برای اطلاع از این دغدغه‌ها هم لازم است سوالاتمان را به گونه‌ای مطرح کنیم که مشوش و محرک بحث و محاوره باشد.
وقتی شخصی تحت فشار زمانی باشد معمولاً تمایل به قرار دادن مخاطب در موقعیت اتخاذ تصمیمات بله یا خیر(تأیید یا رد) افزایش می‌یابد. ولی احتمال چنین فشاری به مخاطب بدون دغدغه‌های وی اغلب باعث بروز حوادث و اتفاقات ناگوار در محیط‌های کاری می‌شود.
» فایده‌ی سوال های باز
- حل مسائل به گونه‌ای که خواسته‌های بیشتری از دو طرف برآورده شود.
- شناخت و درک بهتر و بیشتر افراد پیرامونمان.
- داشتن گفتگوهایی غنی‌تر و رضایت‌بخش‌تر.
» نمونه سوالات باز
- نظرت راجع به «فلان صبحانه» چیست؟
- لازم است چه تغییری در این طرح بدهم که نظر شما را تأمین کند؟
- به چه اطلاعاتی برای ادامه‌ی کار احتیاج داری؟
- نظرت راجع به این فیلم چیست؟
- نظرت راجع به تغییر محل شرکت چیست؟در مقابلسوالی مثل « موافقی دفتر شرکت را به فلان شهر انتقال بدهیم؟».
- چقدر آماده‌ای که…؟ در مقابل سوالی مثل« آماده‌ای که…؟».
تمریـــن: با استفاده از هر یک از نمونه سوالات فوق، سوالاتی با محتوای واقعی مربوط به زندگی خودتان بنویسید؟
۱- ——————————————————
۲- ——————————————————
تمرین: هر یک از سوالات بله یا خیری را به یک سوال باز تبدیل کنید. فکر می‌کنید در صورت استفاده از سوالات بله یا خیری، چه مشکلاتی پدید می‌آید؟.
منبع: سوخت جت